Damlahatnâme

Damlahatnâme, bilindik edebi türlere nazaran farklı bir mantık ve yapıda ortaya çıkmış akademik edebi türdür. Şark roman ihtiyacını ve temel akademik edebiyatı bünyesinde barındırmayı hedef almış türdür. Roman, öykü, mektup, masal, makale, tiyatro, resim gibi edebi ve sanatsal türlere eşdeğerdir. Bu türlerden ayrılan en belirgin özelliği ise akademik açıdan incelenerek eserlerin kaleme alınmasıdır.

İçerisinde birden fazla edebi türü barındıran yazım türüdür. Romana yakın biçimde olmasına rağmen belli farklılıklar gösteren deneyselliğe önem verilen yazılardır. Anlatımı gibi yazım biçimi de karmadır. İçeriğinde birçok makale, deneme, tiyatro, şiir, öykü, anekdot, vecize, beyit, deyim, atasözü, fıkra, mesnevi gibi yapıtlar bulundurabilir. 
Birden fazla anlatıcı vardır, hatta bu anlatıcıların aralarında tartışması veya birbirlerine mektup, e-posta, dilekçe vs. göndermeleri  mümkündür. Okura veya birbirlerine öğüt verebilirler. Adeta dışarıdan bakıldığında küçük bir dünya içerisindeymiş gibi olaylar gözlemlenir. Okurla konuşulur. Bazen onu eleştirebildiği gibi, aynı zamanda yorumlayabilir veya övebilir. Bazen hatta okur ara verip gitmiş gibi anlatıcılar davranabilir. Övgülerini meddah gibi yaparlar. Okur duymuyormuş gibi aralarında konuşabilirler. 

Çözümleme

Damla sözcüğü; suyun damlaması gibi aniden, bir anda yüreğe inen ivme manasındadır.
Hat sözcüğü; birden fazla anlamı olmasına rağmen yazı, çizgi, geçek ve yol manasına sahiptir.
Nâme sözcüğü; edebi yazıların yazıldığı kitap, dergi, risale, mektûbat gibi alanları teşkil eden manadadır.
Kökeni: Osmanlıca| Türü: İsim

Türleri

Klasik Damlahatnâme: Temel Damlahatnâme kurallarıyla yazılan, standart özellikleri gösteren ve her kitleye hitap edebilen türdür. 
Metafiziksel Tasavvufi Damlahatnâme: Anlaşılması zor veya belli kesimin anlayabileceği özel mecazi figür ve anlatımlarla süslenmiş derin ders ve nasihatler veren, çoğunlukla da soyut bakış açısına ve içsel hal ve davranışlara öncelik veren türdür. 
Üst Kurmaca Damlahatnâme: Gerçek yaşamın içerisinde doğaüstü olay ve karakterin yer aldığı, dış etkinin tamamen doğaüstü güçlerce yapıldığı ve bünyesinde psikoloji ve felsefenin etkin rol aldığı türdür.

Kiğil-Karaçay: дaмлaxaтнaме
Osmanlı: داملاهاتناما

Eş Yakın Anlam: Damlahatname, Risale-i Hattı Sanat, Hat name, Damlahat…
Damlahatname edebi türü içerisinde serbestçe diğer edebi türler kullanılabilmektedir.
Ayrıca kendine özgü damla, otag, tevil, sözce, dipçe gibi türevleri bulunur.

Özellikleri

• İçsel tekil konuşmalar vardır.
• Okurla konuşulur.
• Birden fazla anlatıcı veya farklı roller yapan tekil anlatıcı vardır.
• İçeriğinde özet değil, detaylı farklı edebi türlere yer verilir. 
• Çoğunlukla deneysellik ön plandadır.
• Anlatıcıların aralarında konuşması, tartışması ve okura danışması mümkündür.
• Anlatıcıların aralarında mektuplaşması, mesajlaşması da olağandır. Öğüt verme, ders çıkartma esastır. 
• ”Sanat sanat içindir.” Anlayışı hakimdir.
• Görsel ve yazılı materyaller kullanılır.
• Methetme, övme, eleştirme, yerme, yargılama ve sorgulama vardır.
• Eğiticilik esas alınabildiği gibi, deneysel varsayım yaklaşımını da uygulayabilir.
• Konuşma ve yazım tarzı; farklı kültürel tarzda olup yeni sözcük oluşturma, kelimelere farklı anlam yükleme sanatı vardır. Yöresel ağızlar, şive ve lehçeler değişime uğramadan kullanılır.
• Dil bilgisi kurallarına uyulur ancak modern saray dilinden farklıdır.
• Bilindik roman ve hikayelerden farklı olarak kaynaklardan faydalanılıp dipnot ve kaynak gösterimi yapılmaktadır.
• Aşamalar halinde yazılır. Her aşama birden fazla bölümden oluşur.
• Her aşamanın kendini tanımladığı bir sloganı vardır.
• Aşamalar neticeli, bölümler ise olay bitişlerine dayanır.
• Farklı diller, yazım türleri kullanılabilir.
• En ayırt edici özelliği, geçişleri sert olan farklı alemler ve olaylar arası durumlar olmasıdır. Bir Damlahatname’de  4 farklı yaşam, olay vs. olabilir. (Rüya, gerçek, ruh hali vb.)
• Olaylar geniş ve ayrıntılı anlatılır.
• Karakter ve olaylar fazladır.
• Zamansal olarak karma yapı hakimdir ama zaman belirtisi ve tasvirler ön plandadır.
• Romanlar gibi bir olay etrafında her şey geçmez. Bazen farklı olaylara da ayrıntılı değinilebilir. 
• Söz sanatı özellikle kullanılır.
• Sonunda bir karar olsa da kesin sonuç olmayabilir.

Öğeleri

• Kişiler: Kadro geniştir. Karakterler ayrıntılı bilgiye ve tanıtıma sahiptir.
  • Tip: Karma tip vardır. Bir bölümde iyi karakterli kişi, diğer bölümde kötü karakterli olabilir, kötülük yapabilir. Kötü olay olarak görülen bir durum, sonrasında fayda veren bir nitelik kazanabilir.
• Olay: Temel bir olay etrafında şekillenmez. Farklı olaylar da vardır ve ayrıntılı verilir.
• Çevre (yer): Olayın geçtiği veya karakterlerin yaşadığı çevredir. Ayrıntılı biçimde anlatılır. 
• Zaman: Belirgin ama karma zaman kavramı vardır. Her türlü zaman kipi kullanılabilir. (-dili, -mişli, -ecek, -yor…)
• Fikir: Olaylar ve düşüncelerle bir fikir ortaya atılıp zaman ve mekanlar içerisinde araştırılıp incelenir. Deneysellik ön plandadır.
• Dil ve Anlatım: Birden fazla anlatıcı vardır. Kimi zaman ilahi anlatım devredeyken, bazen de gözlemci veya kahraman anlatıcı devreye girebilir. Ayrıca iki farklı anlatıcı aralarında tartışabilir veya muhabbet edebilir. Olayları kendilerince yorumlayabilir.
• Konu: Değişkendir. İnsan, dünya, olmayan hayat veya kavramlar olabilir. Duygu veya düşünce odaklı da olabilir.

Sayfa Yapısı

1. En üst solda Damlahatnâme adı yer alır. 
2. Sol üst kısımda Yazar adı bulunur.
3. Solda (H1) Aşama adı, bir satır aşağıda ve sağda ise tırnak işareti içerisinde eğik yazılmış slogan yer alır.
4. (H2) Alt sol kısımda Bölüm adı bulunur.
5. Kısa giriş yazısı yazılır. Genelde edebi halde 3. kişi anlatım yapılır. 
6. Tırnak içerisinde ve ortada özlü söz, atasözü, deyim vs. bulunur. Konuyla ilişkili olmalıdır.
7. Paragraf başı ve gelişme kısmı yazılır. Nesir (Düz yazı) biçimde yazılır. Yer yer şiirsel, beyitler veya dörtlük halinde yazılır.
8. Kahraman konuşmaları düz yazı şeklinde tırnak içerisinde eğik yazılır. 
9. Anlatıcı konuşmaları uzun çizgiyle paragraflar halinde ve tırnak içerisinde yazılır.
10. Görsel (varsa) sağ alt kısımda gelişme bölümü içerisinde yer alır.
11. Kaynaklar ve dipnotlar en alt kısımda yer alır.
12. Sözcük ve ek açıklamalar kaynak bölümünün altında yer alır. 
13. Anahtar kelimeler belirtilmelidir. (En fazla 5 adet) Sayfanın en altında yazılır ve Bölümlere özel yazılır. Her bölümün beş adet anahtar kavramsal kelimesi bulunur. Bu kelimeler birleştirildiğinde bir cümle veya deyim oluştururlar. Neticesinde ise konuyla alakalı olup ders veren nitelikte olmalıdır.

 Damlahatnâme yazım öncesi aşamalar;Adı: Evvele Damlahatnâme ismi belirlenmeli. Genellikle edebi üslup içerir.Yazarı: Damlahatnâme eserini kaleme alan kişi.Konu ve Sorunsal:  Ele alınacak sorun (varsa), temel konusu ve içeriği belirlenir.
Türü: Damlahatnâme türü belirtilir. 

Roman ve Hikâyeden Farkları

• Birden fazla anlatıcı ve olay vardır.
• Tek bir olay etrafında eylemler ceriyan etmez. 
• İçsel muhabbet vardır.
• Kısa değildir ve düz yazım biçimli olmasına rağmen tek düze anlatım yoktur. Söz sanatı ve sahne üslubu kullanılır.

Damlahatnâme Kitap Kademeleri

1. ​Kapak Bölümü
2. Ön Damlahatnâme Sayfası: Damlahatnâme adı ve sloganı.
3. Künye Sayfası: Dizi adı, tür adı, ISBN numarası, yayıncı, editör vs…
4. İthafet: (varsa) Kime ithaf edildiği. Örnek; ”Babamın anısına…”
5. Epigraf Sayfası: Konuyla ilgili atasözü, deyim, özlü söz, dörtlük veya metin parçacığı…
6. Önsöz: Kısa bildiri.
7. Giriş: Kitabın neden yazıldığı, hangi araştırmaların yapıldığı vs…
8. Başlangıç: Olaya kısa giriş.
9. Ana Hat: Tüm örgü (Aşamalar, bölümler…)
10. Epilog: Kısa netice.
11. Ana Karakterler: Karakter isimleri ve bağlantıları.
12. Apendis / Ek: Daha iyi anlaşılmasına yardımcı bilgiler.
13. Notlar: Bilinmesinde fayda olan notlar.
14. Sözlükçe: İçerikte kullanılan terimler ve açıklamaları.
15. İlave Kaynaklar: Alıntı yapılmayan, kaynak olarak da belirtilmeyen ama faydalanılan kaynaklar.
16. Teşekkür: Destek verenlere yapılan teşekkür kısmı.
17. Yazar: Yazar hakkında bilgi, hayatı, eserleri vs…
18. Arka Kapak: Kitabın tanıtım bölümü.

Neden Damlahatnâme? 

İstenilen birçok özelliğin kullanılmasına olanak tanır ve okur açısından da birçok bilgiyi barındırdığı için her türlü ihtiyaca karşılık verir.
Dili: Edebi üslupla halk dili.
Anlatıcı: Birden fazla anlatıcı olabilir. Genellikle 3. kişi anlatım vardır.
Dayanak: Türk Edebiyatı & Modern Edebiyat. Damlahatnâme Türk ve modern edebiyatında şekillenmektedir.

Kaynakça

1. Site: ”Damlahatname”, Damlahatname.wordpress.com, Mevlüt Baki Tapan. Erişim: 27.06.2020, https://damlahatname.wordpress.com
2. Kitap: ”Rehber Kitap” Damlahatname Rehber Kitabı, Mevlüt Baki Tapan, Gencmevtoo Okyanusu, 2015, ISBN: – , sno. 12, Erişim: 27.06.2020.
3. Röportaj: ”Yeni Yapıtlar” Mevlüt Baki Tapan, 06.11.2015 // Derleme: 27.06.2020.

Dış Kaynaklar

1. Damlahatname Blogu