İşte, en anlaşılmaz ama bitmesi istenmeyen filmlerden biri daha… Ne yazık ki, ülkemizde hak ettiği yeri bulamamış ve hatta sinemalarda gösterime girmemiş… Bu güzel filme, aslında biraz talihsiz bir film demek mümkün… Çünkü, 47 milyon dolara mal olan film, gişede ancak 2,3 milyon dolar kazanabilmiş… Ama, denilebilir ki sonuç sinema severler için inanılmaz bir şölen olmuş…
Bay Hiç Kimse (Mr.Nobody) 2009 yapımı bir film… Yönetmeni ise daha önce sadece iki uzun metraj sinema filmi çekmiş olan Jaco Van Dormael… Mr.Nobody, 1957 doğumlu, Belçikalı yönetmen Dormael’in üçüncü uzun sinema filmi… Dormael, eline geçen bir hikayeden yola çıkarak senaryoyu kendisi oluşturmuş… Filmin oyuncu kadrosu da oldukça zengin… Jared Leto, Sarah Polley, Diane Kruger, Linh Dan Pham, Rhys Ifans, Natasha Little, Toby Regbo ve Juno Temple… Sadece muhteşem Diane Kruger’ı izlemek için bile seyredilebilecek bir film… Arka plan müzikleri de çok güzel; özellikle Fransız besteci Gabriel Faure’nin Pavane’sinin tadına doyum olmuyor… Filmin görüntü efektleri, kamera açısı seçimleri, ışık kullanımı vb. sinematografik unsurlar ders niteliğinde… Filmin, hikayenin zorluğundan kaynaklanan karmaşık kurgusundan başka bir sorunu yok… Ancak, bu kurgulama sorunu izleyiciyi biraz geriyor ve anlamadığı (ama büyük bir hevesle anlamaya çalıştığı) konu hakkında çıkmaz sokaklara sokuyor…
Filmin hikayesi genel olarak, yukarıda da değindiğimiz gibi geçmiş ve gelecek için düşünen her insanın merak duyduğu sorulara cevap vermeye çalışıyor… Ama, bunu yapmak o kadar da kolay olmuyor haliyle… Doğum, ölüm, yaşam, yaratılış, dünyanın sonu, zaman kavramı, zamansızlık, insan aklının alamayacağı spiritüel olaylar, geleceği görme, reenkarnasyon, vb, konulara üstelik de sinemanın imkanlarıyla cevap vermenin güçlüğünü yaşıyor film… Ama, bir yandan da tüm iyi niyeti ile anlatmaya çalışıyor… Ve aslında hiç bir şeyin göründüğü gibi olmayabileceğini söylüyor…
Filmin baş karakteri Nemo, dünyaya tekrar gelmeden önce, ondan önceki yaşamlarını unutturacak olan ‘unutturma melekleri’nin kendisini atlaması ile pek çok şeyi hatırlayacak şekilde dünyaya gelir… Anne babasını seçer… Nemo Nobody geleceği görme yeteneğine sahiptir… Annesi ve babası Nemo 8-9 yaşlarında iken ayrılır ve Nemo’dan ikisinden birini seçmesini söylerler…
Nemo’nun seçimi tüm yaşamını etkileyecektir… Ama, bizler filmde Nemo’nun yapabileceği her iki seçimin de sonuçlarını görürüz… Nemo, her iki seçiminin yarattığı yaşam koşullarının alternatifli sonuçlarını yaşar… Kah her şeyi kendi haline bırakır ve yazı-tura atarak kararlarını verir, kah her şeyi kontrolu altında tutmak için çaba gösterir… Bu süreçlerde, farkına bile olmadığı ve hatta yıllar önce olan bir olayla başlayan başka olaylar dizisinin (ünlü kelebek etkisi) kurbanı olacaktır… Bunlardan birine örnek vermek gerekirse, Nemo seçimini annesinden yana kullanıp tren garında kalkmış olan trendeki annesine yetişmek için koşarken ayakkabısının bağcığı kopar ve ayakkabı ayağından çıktığı için Nemo başarılı olamaz… Bu duruma neden olan başlangıç olayı, ayakkabının yapıldığı fabrikada geçen bir konuşmaya bağlıdır… Bu sahnede bir ayakkabı bağı satıcısı, ayakkabı fabrikası müdürüne kendi uyduruk bağcıklarını almaları için rüşvet teklif etmektedir…
Nemo, seçtiği (ya da mecbur kaldığı) yaşam koşullarından birinde Anna isimli bir kıza aşık olur , ancak kader onları ayırır ve yıllar sonra tekrar bir araya getirir… Bir başkasında Nemo, Elise isimli ruhsal sorunlu bir kıza yardım eder ve sorunlarına rağmen onunla evlenir ve çocuk sahibi olur… Bir başkasında ise dansta karşısına çıkacak ilk kızla evlenmeye karar verir ve Japon asıllı Jean ile evlenir ve ondan çocukları olur… Filmde, Nemo’nun 118 yaşındaki yaşlı halini görürüz… Aslında, film boyunca anlatılanlar yaşlı Nemo tarafından hipnoz altında anlatılmaktadır… Yıl 2092’dir, insan ölümü yenmiştir ve yaşlı Nemo dünyada yaşayan son ölümlüdür.. Tüm halk canlı olarak onun ölümünü seyredecektir, bir yandan da Nemo’nun yaşamda kalabilmesi için gereken bilimsel imkanlara sahip olan toplum, yaşlı adamın ölüp ölmemesine karar verecektir… Nemo, kendisini 34 yaşında gibi hissetmektedir… Kendi yaşamından anne babasının boşandığı 9 yaşını, ilk aşkı yaşadığı 15 yaşını ve 34 yaşını hatırlamaktadır…
Nemo’nun yaşamı da her insan gibi çeşitli kırılımlara uğramış, yaptığı seçimler konu her ne kadar önemsiz de olsa yaşamının geri kalanını etkilemiştir… Son sahnede, yaşlı Nemo kendisi ile röportaj yapmakta olan gazeteciye, aslında ne kendisinin ne de onun var olduğunu söyler… Bunların hepsi 9 yaşındaki Nemo’nun zihninden ve hayal gücünden kaynaklanmaktadır… Gazeteci de annesinin treninde camdan bakmakta olan, bilinçli olarak fark edilmeyen ama görüntüsü zihnin bir köşesinde kalan bir adamdır…
Filmin yönetmeni Jaco Van Dormael, oldukça karmaşık bir kurguya sahip olan bu filmi çekmeyi 2001 yılında aklına koymuş… 47 milyon dolara mal olan film, Belçika film endüstrisinin en pahalı yapımı… Çekimler, 2007 yılında Belçika, Almanya ve Kanada’da yapılmış ve 4 ay sürmüş…
Filmi, kendisinden önceki benzer filmlerle karşılaştırmak mümkün… Örneğin, Koş Lola Koş (Tom Tykwer, 1998), Kelebek Etkisi (2004) ve Sliding Doors (Peter Howitt, 1998)… Yönetmen Van Dormael, bu filmlerden etkilendiğini inkar etmiyor… Filmde, Forrest Gump filminden de alıntılar var… Latince “nobody” anlamına gelen Nemo ismi de özellikle seçilmiş… Filmde kullanılan psikolojik ve felsefi unsurlardan bazıları ise kaos ve büyük patlama teorisi, kelebek etkisi teorisi, güvercin hurafesi ve uzay-zaman ilişkisi… Yönetmen Dormael, seyirciye sonsuz olasılıklar evrenini ve giderek karmaşıklaşan karar verme sürecini göstermeyi amaçladığını söylüyor… Filmin görsel efektlerini yapan sanatçı ise 2004 yapımı ‘Eternal Sunshine of the Spotless Mind’ filminin de efektlerini yapmış olan Louis Morin… Filmin müziklerinin seçimi de yönetmenin kardeşi Pierre Van Dormael’ ait… Müzikler arasında Eurythmics, Pixies, Wallace Collection, Nena, Ella Fitzgerald, gibi çağdaş müzikler de varken, Gabriel Faure’nin de çok sevilen Pavane’si de bulunuyor..
Filmde kullanılan renklerinde anlamı var… Nemo’nun 9 yaşında iken bir bankta otururken gördüğü küçük kızlar da bu renkte giysiler giymiştir… Bu kızların her biri gelecekte Nemo’nun yapacağı alternatif seçimlerde onun eşi olacaklardır… Tek aşkı Anna kırmızı giymiştir ve içinde Anna’nın olduğu sahnelerde hakim renk kırmızıdır… Nemo’nun birlikte zengin bir yaşam sürdüğü Jeanne, buna uygun olarak sarı giyisilidir… Sonradan ruhsal bunalımlar yaşayan Elise ise, ruhsal sıkıntıyı temsil eden mavi elbiselidir… Filmin seçimlerin yapılmadığı sahnelerinde ise hakim olan renk beyazdır… Çünkü beyaz, insan gözünün algıladığı tüm renklerin karışımıdır ve seçim yapılana kadar her olasılık mümkündür… İnsanın yapması gereken şey ise en ucuz, en kolay seçimi yapmak değil, sadece yaşadığını hissetmektir…
Son olarak geniş bir zaman aralığına yayılan hikayede karakterlerin çeşitli yaşlardaki hallerini canlandıran tüm oyuncuların olağanüstü performans sergilediklerini söylemek gerekiyor… Nemo’nun gençliği Toby Regbo, Anna’nın gençliği ise Juno Temple tarafından canlandırılıyor…