Rastgelelik Viki, özgürce herkesin bilgi üretmesi, faaliyet gösteren diğer vikilerde olmayan verilerin ele alınması, kısıtlamalara tabi tutulan bilgi ve materyallerin özgürce paylaşılması amacıyla geliştirilmiş ansiklopedik viki ağıdır. Ücretsiz ve kısıtlamasız ansiklopedik bilgi oluşturmayı amaçlar. Fakat bir takım kural ve kısıtlamalara tabidir. Bu kural ve kısıtlamalar, özgürlüğe sekte vurmak için değil, daha verimli ve işlevsel bilgi üretilmesini sağlamak amacıyladır. Rastgelelik Viki, 2020 yılının Haziran ayında geliştirilmeye başlanmıştır. Temel arayüz dili Türkçedir. İçerik olarak ise 4 dilde bilgi üretilmesine ve paylaşılmasına imkan tanır. Diğer bilgi portalları, blog, forum ve viki ağlarından farklı olarak bilgi paylaşımını değil, yeni bilgi üretimini öncelikle benimser.
Rastgelelik Viki, kendi bünyesinde gönüllülerin katılımıyla oluşan Viki Gelişim Ekibi tarafından geliştirilmekte, denetlenmekte ve faaliyetleri yürütülmektedir. Rastgelelik Kavramsal Veri Arama Motoru ve Sözlüğü projesinin bir kolu olarak faaliyet göstermektedir. Dünyanın her köşesinden gönüllü insanların katkılarıyla hazırlanan bilgiler, hiç bir kâr amacı güdülmeden bilgiye hizmet etmek amacıyla geliştirilmektedir. Al yapı olarak birçok Viki ağının kullandığı hazır MediaWiki veya DokuWiki gibi sistemler kullanılmaz.
Rastgelelik Viki’de Özgürlük
Rastgelelik Viki, diğer viki projelerinden çok daha özgür olmayı amaçlar. Bu kapsamda bilgi-madde geliştiricisini kısıtlamaz ve dilediği alanda bilgi üretimi yapmasına izin verir. Yapay dil geliştirenlere, proje üretenlere, font vb. çalışması yapanlara özgürce Wiki alanı sunar. Akademik kaynaklarda bilginin var olması zorunlu değildir. Çünkü biz, akademik alan dışındaki bilgi üretiminin de desteklenmesini savunuyoruz. Bir süre sonra muhakkak ki bu veriler akademik alanda da çalışılabilecektir. Rastgelelik Viki, doğru ve işlevsel bilgi üretilmesini destekler ve bu amaç ekseninde bazı kısıtlama ve kurallar belirlemiştir.
Rastgelelik Viki Temel Kural ve Kısıtlamaları
- Öncelikle telif hakkı bulunan içerik, metin, dosya, resim vb. materyallerin Rastgelelik Viki’ye eklemesi yasaktır. Çünkü telif hakkı içeren veriler bir başkasının emeğini ifade eder. Herkesin emeğe saygı göstermesi gerekir. Rastgelelik Viki de emek hırsızlığına karşı duruş sergiler.
- Müstehçen, şiddet, vandalizm, anarşi, yerme, aşağılama, hakaret ve yasa dışı her türlü içerik, video, görsel, belge vb. materyallerin de Rastgelelik Viki’ye eklenmesi ve Viki’den bu alanlara bağlantı verilmesi kesinlikle YASAKTIR. Çünkü bu tarz konular toplumsal kültüre, bireysel mahremiyete, ülke refahı ve toplum mutluluğuna zede vurmakta, her alanda zarar vermektedir. Bu tarz faaliyet ve içerikler haksız kazanca neden olmaktadır. Rastgelelik Wiki, bu tarz bir duruma asla müsaade etmez. Her bireyin de bu bilinçle İnterneti kullanmasını arzular.
- Made oluşturma, Viki’yi kullanma ve katkı sağlama hususunda birtakım kurallar ve kısıtlamalar belirlenmiştir. Bu kurallar oldukça basit ve kısıtlamalar ise makul düzeydedir. Amaç ise daha özgün ve işlevsel bilgi üretilmesini sağlamaktır.
- Madde oluştururken içeriğin karakter sınırı bulunur. Sınırsız veya çok yüksek boyutlara izin verilmez. Çünkü koca bir kitap veya makalenin doğrudan eklenmesini tasrif etmiyoruz. Bu denli uzun ve karma makale okuyucusunu da sıkar. Ayrıca çok kapsamlı, uzun içerikli ansiklopedik bilgi sunan Vikipedi gibi birçok platform bulunuyor. Biz, bunların aynısını değil, kendi tarzımızı belirlemek istiyoruz. Daha odaklı madde başlıkları belirlemeli, daha fazla katkı sağlanabilir düzeyde bilgi üretmelisiniz. Örneğin, “Tarih” şeklinde geniş alana hitap eden bir madde oluşturmaktan kaçınmalısınız. “Osmanlı Tarihi” şeklinde belli alana yönelik ama yine kapsamlı bilgi gerektiren bir madde oluşturulması da uygun değildir. Bu tarz madde başlıkları oluşturmak yerine “İstanbul’un Fethi”, “İstanbul’un Fethi ve Nedenleri” şeklinde daha dar kapsamlı ve odaklı bilgi üretilebilecek maddeler oluşturmalısınız.
- Madde değişimi kısıtlamalıdır. Üye olmadan, geliştirici statüsü kazanılmadan herkes özgürce madde oluşturabilir ve katkı sağlayabilir. Ancak bir maddeyi düzenleyebilmek için geliştirici statüsü almalı ve Wiki’ye üye girişi yapmalısınız. Bir madde oluşturulurken birden fazla geliştirici ve yazar emek sarf eder. Kim olduğu bilinmeyen kişi veya botların maddeleri düzenlemesine, değiştirmesine asla izin vermeyiz. Bu, özveriyle yapılan emeği heba etmek olacaktır. O yüzden bu işlem kontrollü olarak gerçekleştirilmektedir.
- Materyal eklemeyi sınırlandırmış durumdayız. İlk 5 görsel materyal Wiki maddenizde gösterime sunulur. Ancak 5 ila 20 arası görsel materyal Wiki de sizin iradenize bırakılmıştır. Siz, istediğiniz görseli istediğiniz alanda gösterime sunabilirsiniz. 20’den fazla görsel materyal ise şu aşamada eklenmemektedir. Dışarıdan görsel bağlantı ile görsel eklemesi yapılabilir. Bunun için bir sınırlama bulunmuyor. Fakat ilerleyen zamanlarda bağlantıların kırık olması, görsellerin çalışmamasına neden olabilir. Bu sebeple biz, bu yöntemi tavsiye etmiyoruz.
- Diğer Viki projelerinde tek bir editör-düzenleme alanı içerisinde komut, formül ve kodlamalar ile maddenizi geliştirirsiniz. Rastgelelik Wiki ise en yoğun kullanılan komut ve alanları sanal editöre eklemiş ve ek alanlar eklemiştir. Bu alanlarda çok daha verimli ve kolay maddenizi geliştirebilirsiniz. Fakat bu alanların da birtakım karakter sınırına tabi olduğunu unutmamalısınız ki, bu kararın amacı daha etkili ve önemli bilgiyi sunmanızdır.
- Rastgelelik Viki’de bazı yazılım dilleri ve komutları sınırlamıştır. Genel olarak viki projelerinin ortak veya kendilerine özgü bir yazım formülü, komut sistemi vardır. Biz, tüm bu komutları daha basitleştirdik ve sanal editöre ekledik. Daha da özgürleştirip HTML, CSS ve JS programlama dillerini, BBCode komutlarını aktif hale getirdik. Ancak bu diller dışındaki yazılım dillerini ve komutlarını tamamen kullanılmaz duruma getirmiş bulunuyoruz. Ayrıca bazı HTML, JS komutları da devre dışı bırakılmıştır. Burada maksat madde ve Viki alt yapısının güvenliğini sağlamak içindir. Dışarıdan sızma, virüs, bilgi çalınması, verilerin ele geçirilmesi, spam içerik üretilmesi gibi tehlikeleri önlemek amacıyla bu işlem sağlanmıştır.